Psikolojik Şiddet Nedir?
Şiddet denilince akla ilk gelen fiziksel şiddet olsa da en az onun kadar zarar veren ve çoğunlukla fark
edilmeyen psikolojik şiddet, duygulara yönelik sözlü veya sözsüz eylemlerle uygulanır. Genelde ikili
ilişkilerde gerçekleşen psikolojik şiddette amaç karşı taraf üzerinde güç sahibi olmak, karşı tarafı
kontrol altına almaktır. Böylece psikolojik şiddette bulunan kişi karşı tarafın benlik saygısının
zedelenmesine sebep olur.
Kişiyi aşağılamak, küçümsemek, ağır bir şekilde eleştirmek, toplumdan soyutlamak, yalan söylemek,
kendi istediğinin olması için tehdit etmek ve kişinin duygularını yok sayıp kendi istediğinde iletişime
geçmek psikolojik şiddete örnek olarak verilebilir.
Belirtileri
Psikolojik şiddete maruz kalan kişinin durumu fark etmesi genellikle kolay olmaz. Çünkü insanlar bu
şiddet türüne genelde en yakınları tarafından maruz bırakılırlar. Şiddete maruz kalan kişi kendini
sorgular, karşı tarafın haklı olduğunu düşünür ve kendine suçlayıcı bir tavırla yaklaşır. Kişi kendinin
fazla duygusal olduğunu, karşı tarafın ondan daha üstün olduğunu ve tüm bunları onun iyiliği için
yaptığını düşünebilir. Yaşadığı olayları yanlış algılayıp yorumladığı için maruz kaldığı psikolojik şiddeti
normalleştirebilir.
Psikolojik şiddete maruz kalan kişilerde özgüven eksikliği, korku, huzursuzluk, yalnızlık hissi ve aşırı
gerginlik gibi durumlar görülür. Bu kişilerde yorgunluk, uykusuzluk, aşırı yeme veya iştahsızlık gibi
belirtiler de görülür. Arkadaş ilişkilerinde ve meslek hayatında bozulmalar yaşanabilir. Psikolojik
şiddet bazı durumlarda fiziksel şiddetten bile daha çok zarar verebilir. Şiddetin uzun süre devam
etmesi halinde kişinin benlik saygısı zedelendiği için depresyon, anksiyete, travma sonrası stres
bozukluğu ve madde bağımlılıkları ortaya çıkabilir.
Türleri
Yalnızlaştırma: Bu psikolojik şiddet türünde mağdurun çevresindeki en yakın insanlardan uzak
durması sağlanmaya çalışılır. Bu davranışla mağdurun tamamen şiddeti uygulayan kişiye ait olması
amaçlanır. Böylece kişi gitgide yalnızlaşır ve kendisine şiddet uygulayan kişi hariç kimsesi olmadığını
düşünür. Bu durumda olan kişi sürekli sevilmediğini, hor görüldüğünü ve istenmediğini hisseder.
Gaslighting (Akıl bulandırma): Bu psikolojik şiddet türünde mağdurun sürekli kendini sorgulaması
sağlanır ve mağdur bir süre sonra kendi düşüncelerinin uydurma olduğuna, her şeyi kendi kafasında
kurduğuna ve sürekli paranoyakça düşündüğüne inanır. Böylelikle aslında suçlu karşı taraf olsa bile
mağdurun kendine olan inancı kırılır ve mağdur kendine güvenemez hale gelir. Ayrıca yalan
söylenerek mağdur manipüle edilebilir ve mağdur da karşısındaki kişinin söylediklerine inanır. Bir süre
sonra mağdur tamamen karşı tarafa bağlı hale gelebilir.
Stashing (Saklamak): Bu psikolojik şiddet türünde ilişkide karşı taraf şiddete maruz kalan kişiyi adeta
yasak bir ilişki yaşıyormuş gibi saklar. Kişiyle toplum içinde görülmekten kaçınır ve kimsenin onları
göremeyeceği yerlerde buluşmaya çalışır.
Ghosting (Yok Olmak): Psikolojik şiddetin bu türünü uygulayan kişi hiçbir sorun yokken aniden ve
sebepsiz bir şekilde ortadan kaybolur. Şiddete maruz kalan kişi karşısındakine ulaşamaz, mesajlarına
cevap alamaz. Böylece kişi zamanla kendini boşlukta hissetmeye başlar.
Zombieing (Aniden Ortaya Çıkmak): Bu psikolojik şiddet türünde kişinin hayatında olup daha sonra
ortadan kaybolan birisi belirli bir zaman sonra aniden onun hayatına yeniden girmeye çalışır. Bu kişi
daha öncesinde ilişkiyi keserken hiçbir açıklama yapmamış olmasına rağmen karşıdaki kişinin hayatına
tekrardan girmekte bir problem görmez. Ancak bu durum mağdurun bütün hayat düzenini alt üst
eder. Eğer mağdurun daha öncesinde yaşadığı ve çözdüğü sorunlar varsa bu durumda o sorunları
yeniden yaşamaya başlar.
Breadcrumbing (Yemleme): Bu durumda şiddet uygulayan kişi mağdurla bir süre boyunca çok iyi
şekilde vakit geçirir. Ardından bir süre sonra karşıdakiyle ilişkisini bir anda keser. Bir süre sonra
karşıdakiyle yeniden iletişime geçer ve hiçbir şey olmamış gibi davranır. Bu durum mağdurun
kendisini kullanılmış hissetmesine neden olur.
Cushioning (Tamponlamak): Bu durumda şiddeti uygulayan kişi evlidir veya başka bir ilişki
içerisindedir. Fakat mağdura ilişkisinden memnun olmadığını ve onu sonlandırmak istediğini söyler.
Fakat sürekli çeşitli bahaneler öne sürerek sözlerini yerine getirmez. Bu durum hem mağduru hem de
şiddeti uygulayan kişinin hayatındaki insanı çok kötü etkiler. Mağdur sürekli oyalanır ve en sonunda
yalnız bırakılır.
Mansplaining: Mansplaining uygulanan kişi, karşıdaki tarafından sürekli küçük görülür. Mağdur
sürekli eleştirilirken şiddeti uygulayan kişi kendini över. Böylece mağdur kendini eksik ve yetersiz
hissetmeye başlar.
Aşırı Kıskançlık: Kıskançlık belli düzeyde olduğu sürece ilişkilerde normal karşılanabilir. Ancak eğer
kıskançlık karşı tarafın hayat kalitesini düşürüp onu kısıtlamaya başladıysa durum artık psikolojik
şiddete döner. Bu duruma maruz kalan kişi sürekli takip edilir, kimlerle görüştüğü sorgulanır ve sosyal
hayatına devam edemez. Bu durumda olan kişi bu durumun normal olduğunu ve sevildiğini
düşünebilir. Ancak bu durum kesinlikle normal değildir ve bu bir psikolojik şiddettir.
Mobbing: Mobbing iş yerinde uygulanan psikolojik bir şiddettir. Amaç kişinin iş hayatında rahatsız
olup baskı altında hissetmesini sağlamaktır. Bu durum iş hayatında sıkça rastlanmaktadır. Mobbinge
uğrayan kişinin iş ortamında sürekli sözü kesilebilir ve görevlerini yapmasının önüne engeller
koyulabilir. Kişi sürekli eleştiriye ve suçlanmaya maruz kalır. Hatta bazen yüksek rütbeli kişiler
pozisyonlarını kullanıp kişiyi taciz dahi edebilirler.
Psikolojik Şiddetle Başa Çıkmanın Yolları
Bu durumun normal olmadığı ve psikolojik şiddetin varlığı kabullenilmeli.
Psikolojik şiddet uygulayan kişi ne yaptığının farkında değilse ona durum anlatılmalı.
Psikolojik şiddet uygulayan kişi ne yaptığının farkındaysa ve bunda bir sorun görmüyorsa
onunla iletişim kesilmeli.
Kişi kendine karşı olan tutumlarını, davranışlarını ve özsaygısını geliştirmeli.
Hayır demeyi öğrenmeli.
Sınırlarını belirlemeli ve korumalı.
Kişi, psikolojik şiddet ile nasıl başa çıkabileceğini veya olumsuz etkilerden nasıl en hafif
şekilde etkileneceğini doğru şekilde öğrenmek için bir uzman desteği almalı.
Kaynakça
Psikolojik Şiddet Nedir? Nasıl Başa Çıkılır? | Jetklinik.com
Psikolojik Şiddet Nedir? – Klinik Sitesi
Psikolojik Şiddet Nedir? Psikolojik Şiddetle Nasıl Başa Çıkılır? (psikologofisi.com)
Psikolojik Şiddet Nedir? Psikolojik Şiddetle Nasıl Başa Çıkılır? | Psikolog Merkezi
Psikolojik Şiddet Nedir? 2022 – Çevrimiçi Terapi (cevrimiciterapi.com)
Psikolojik/Duygusal Şiddet Nedir? Türleri Nelerdir? | Hiwell (hiwellapp.com)
Bu yazı Munise Tanrıklu tarafından Hayat Sende Derneği adına hazırlanmış, kontrolü Seray Dicle Günay Ekinci tarafından yapılmıştır.
Pozitif toplumsal dönüşüm için bağışlarınızla destek olun. Bağış yapmak için tıklayınız.