Bakım Sistemini Kurumsuzlaştırma Stratejileri 

Moldova

Moldova, 2007-2011 Stratejisi ve Eylem Planı’nın bir parçası olarak kurumsuzlaştırma reformlarını başlattı. Reformun başlangıcından bu yana, yatılı kurumlardaki çocuk sayısı 2006 sonunda 11.442’den 2011 sonunda 5.723’e düşerek, kurumlardaki çocuk sayısı %50 oranında azalmıştır. Bu, ailelerin çocuklarına evde bakmaya devam etmelerine yardımcı olmak için daha başarılı önleyici çalışmalar ve 900’den fazla çocuğun (%86) biyolojik veya geniş aileden oluşan ailelerine yeniden entegre edilmesiyle başarılmıştır. Aileleriyle birlikte yaşamaya devam edemeyen çocuklar için aile temelli alternatifler, çocukların alternatif yerleşimi için en olası seçenek olarak yatılı bakımı geride bırakmaktadır.

Hükümet, başarıları için çok önemli olan bu reformları sahiplenmiştir. Bu strateji kapsamında, reformların uygulanmasında Hükümete koordineli destek sağlamak için çok çeşitli STK’larla ortaklıklar kurulmuştur. Bu değişikliklerin gerçekleştirilmesine yardımcı olmak amacıyla, toplum içindeki ulusal bir sosyal hizmet uzmanı ağı, ülke çapında bir koruma komisyonları sistemi, koruyucu ailedeki çocuk sayısının iki katına çıktığı aile tipi alternatiflerin geliştirilmesi dahil olmak üzere, aile destek hizmetlerinin geliştirilmesi ve yatılı kurumların kapatılması/dönüşümü gibi bir dizi önemli sürdürülebilir değişiklik yapılmıştır. 

Gürcistan

Gürcistan Hükümeti son yıllarda büyük bir çocuk koruma reform sürecine öncülük ederek, genel çocuk koruma sistemini güçlendirmek için kurumsal bakım hizmetlerinin kullanımına son vermiştir. Kurumlar kapandıkça, fonlar şu amaçlara yönlendirilmiştir: eyaletteki yasal sosyal hizmet uzmanlarının sayısını artırmak; koruyucu aile ödeneğini artırmak, bebekler için acil kısa süreli koruyucu bakım hizmeti sunmak ve gündüz bakımı gibi önleyici hizmetleri güçlendirmek. Şimdiye kadar sadece Devlet tarafından yürütülen kurumlar için geçerli olan yeni bir koruma politikası, çocukların bakım sistemine yalnızca geçerli nedenlerle gelmelerini sağlamak için ülke çapında uygulanıyor. 

Aynı zamanda, eğitimli devlet sosyal hizmet uzmanlarının sayısı 1999’da sadece 18’den 2009’da 160’ın üzerine ve 2012’de 250’nin üzerine çıkarak istikrarlı bir şekilde artmıştır. Diğer bir zorluk da sosyal hizmetlerin sunulmasının şu anda aile çapında bir yaklaşım öngörmek yerine yalnızca zor durumdaki çocukları hedef alması ve böylece alternatif bakıma başvurma ihtiyacından kaçınmak için ebeveynlere önleyici bir şekilde müdahale etme olasılığını sınırlamasıdır.

Reformun sonuçları yine de önemli. 2008-2012 yılları arasında devlet tarafından yürütülen tüm kurumsal bakım türlerinde yaşayan çocukların sayısı yaklaşık 2.500’den 250’nin altına düşmüştür. Kurumlardaki tüm çocukların yaklaşık %33’ü ailelerine kavuşmuştur. 2010 yılında hükümet, ailelerin çocuklarını geri almalarını, çocuk için sağlık sigortasını, ücretsiz okul ders kitaplarını ve gündüz bakımını sağlamak için çocuk başına ayda 50 dolarlık iki yıllık bir paket sunarak yeniden birleşmeyi destekleme çabalarını iki katına çıkarmıştır. Koruyucu aile bakımı da genişlemiş ve güçlenmiştir. Aileleri ile yeniden bir araya gelemeyen çocuklar için iki yıl gibi kısa bir sürede 15 olan küçük grup evlerinin sayısı 45’e çıkarılarak yaklaşık 400 çocuğa ev sahipliği yapılmıştır. 

Malavi 

Malavi Hükümeti, alternatif bakıma ihtiyacı olan çocuklar için kurumlara olan bağımlılığı azaltmaya çalışıyor. Bu nedenle hükümet şu anda ülkedeki yetiştirme yurtlarının sayısını azaltmaktadır. Buna ek olarak, hükümet Malavi’deki çocukların bakımı ve korunması için genel yasal politika çerçevesi sağlayan Malavi Çocuk Bakımı, Koruma ve Adalet Yasası 2010’da uygulamaya koymuştur. Yeni yasa, çocuğun korunmasına daha bütüncül bir şekilde yaklaşmaktadır: çocuğun bakım ve koruma konusu olarak sağlanması; evlat edinme prosedürlerinin güçlendirilmesi ve koruyucu ailenin yasal olarak tanınması.

Yasa, çocukların korunmasına yönelik aile ve toplum temelli bakım modelini de güçlendirmektedir. Yasanın etkisi, çocuk bakım sisteminin kurumsallaşmasını engellemeye yönelik çabaları desteklemiştir. Koruyucu ailelerin, toplum temelli çocuk bakım merkezlerinin ve destek grupları gibi diğer toplum temelli yapıların sayısındaki artışla birlikte, kurum bakımında yaşayan çocukların sayısında bir azalma olmuştur. Yeni yasa, aynı zamanda, Yetimler ve Diğer Korunmasız Çocuklar için Ulusal Eylem Planının ve ilgili politikasının, Ulusal Erken Çocukluk Gelişimi Politikasının ve uygulama çerçevesinin sonuçlarının bir sonucudur. Bunlar, ebeveyn bakımı olmayan veya ebeveyn bakımını kaybetme riski altındaki çocuklar için aile ve toplum temelli bakıma dikkat çekmek için bir çerçeve sağlamaktadır.

 

Bu yazı Neslihan Koyuncu tarafından Hayat Sende Derneği adına Türkçeye kazandırılmıştır.

Bu yazı “Implemeting the ‘Guidelines for the Alternative Care of Children’” raporundan Türkçeye çevrilmiştir.

Yazının orijinal linkine ulaşmak için tıklayınız.

Hayat Sende’nin pozitif toplumsal dönüşüm çalışmalarına destek vermek için tıklayınız.